TOPMANAGEMENT
Meer buitenlanders, meer vrouwen Grote schoonmaak bestuurskamers voorbij
2004/03/01 in Elan p.18 - 19 door Jos van Hezewijk
Schema Bestuurders in 2004: Waarom ze kwamen en waarom ze gingen?
Met het opstappen van ceo Cees van der Hoeven van Ahold, Mac Zondervan van Wessanen en Rob ter Haar van Hagemeyer lijken de laatste grote vlekken van de overmatige overnames in de bestuurskamers weggepoetst. Het aantal vertrekkende topbestuurders daalt dan ook gestaag.
Na het uiteenspatten van de uit hun krachten gegroeide beursondernemingen duurde het even voordat de bestuurskamers waren schoongeveegd, maar het einde lijkt nu zicht. Het aantal vertrekkende topbestuurders bij top 500-ondernemingen vertoont een duidelijk dalende tendens van 156 in 2001, 135 in 2002 en 131 in 2003. Ook het percentage voortijdig vertrekkende bestuurders zit met 77 procent onder de 80 procent van 2001. Bij ceo’s is zelfs een stevige daling van 83 procent in 2001 naar 74 procent in 2003.
Toch is het nog niet helemaal koek en ei. Weliswaar daalde het percentage bestuurders dat om persoonlijke redenen het bijltje erbij neer gooide vertrekkende van 30 procent in 2002 naar 15 procent in 2003, het percentage bestuurders dat wegens reorganisatie vetrok steeg van 15 procent naar 32 procent. Onder hen topman Klaas de Ruiter van onroerend goed-bedrijf AM (het vroegere Amstelland), Ernst Jansen van verzekeraar Eureko (Achmea), Peter van Voorst van Getronics en Tony Pedder van Corus.
Veel ouderen grepen de betrekkelijke rust in 2003 aan om op te stappen. Het verschil in gemiddelde leeftijd tussen aantredende (51) en vertrekkende (57) ceo’s steeg dan ook fors van 2 naar 6 jaar. Zo vertrokken topman Tony Martin (64) van Vedior, ingenieur Jan Dekker (64) van TNO en Sander von Balluseck (61) van KasBank. De door ons in 1999 vastgestelde houdbaarheidsdatum van zeven jaar aan de top hadden zij ruim overschreden: Von Balluseck zat er al zestien jaar, evenals Hans de Mos (Samas). Dat geeft vaak ‘incest-problemen’. Hans de Mos en topman Dick de Beus van pensioenfonds PGGM gingen, om erger te voorkomen, maar in de vut. Topman-ingenieur Hans Huis in ‘t Veld stapte, na 8 jaar DHV, op zijn 56-jarige leeftijd naar het TNO. Zijn vriend ingenieur Karel Noordzij, was aanmerkelijk mobieler en 'job-hopte' de laatste jaren van Schiphol naar NS, om op zijn 57ste bij te belanden. Niet alle oudjes nemen het ervan.
De integratie van buitenlanders aan de top van het Nederlandse bedrijfsleven lijkt nauwelijks problematisch. Per saldo wisten er 15 de top binnen te dringen in 2003, na 19 in 2001, 10 in 2002 en 15 in 2003. Weliswaar werden er veel (20) wegens ongelukkige overnames via de achterdeur naar huis gestuurd, maar in hun plaats stonden er weer 29 te dringen aan de voordeur van de bestuurskamers. Bij Ahold, Wolters Kluwer, Air France-KLM, LogicaCMG, ING, Endemol en P&O Nedlloyd kregen ze zelfs de voorzittershamer in handen. ING krijgt bijvoorbeeld de Belg Michel Tilmant als bestuursvoorzitter, Endemol een Spanjaard en KLM komt in handen van de Fransen. Bij Reed Elsevier, Vedior, Corus, de AEX en Baan wisten nieuwe buitenlandse ceo’s zelfs de overmacht binnen de RvB te bestendigen. De buitenlanders rukken op.
Gelukkig wisten per saldo ook 15 Nederlanders in 2003 door te dringen tot de toppen van buitenlandse bedrijven. Zo werd Hans de Gier op zijn zestigste door een bevriende voorzitter gevraagd voor de Zwitserse bank UBS en Kees Blextoon op zijn vijfenzestigste nog voor Boeing Europa. Janneke de Bruijn als ceo van het Zwitserse Globus. Maar we raken per saldo toch steeds meer bestuursmacht kwijt aan het buitenland.
De grote schoonmaak aan de top was in 2003 ook voorspoedig voor de vrouwen. Per saldo wisten 8 vrouwen in 2003 door te dringen tot de bestuurstop van het Nederlandse bedrijfsleven tegen slechts 3 in 2002 en 1 in 2001. De voorhoede bestaat echter nog steeds uit buitenlandse vrouwen. De Amerikaanse Nancy McKinstry haalde de absolute top bij Wolters Kluwer, een Amerikaanse kwam in de groepsdirectie van Shell, een Zwitserse in de groepsraad van Philips en een Française in de raad van bestuur van TPG. Maar ook Nederlandse vrouwen deden van zich spreken. Mevrouw A. Cook-Schaapveld betrad het managementeam van ABN AMRO, Margriet Tiemstra de raad van bestuur van Achmea en Charlotte de Vries Lentsch werd managing director bij NIB Capital. De vrouwenemancipatie aan de top is nog lang niet voltooid, maar er begint schot in te komen.
| Bestuurders in 2004: waarom ze kwamen en waarom ze gingen |
|---|
| |
| ERIN % |
| Reden | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 |
| Opvolging | 56 | 48 | 48 | 37 | 33 | 52 | 43 | 47 | 49 | 52 |
| Fusie | 4 | 3 | 3 | 7 | 10 | 5 | 5 | - | 1 | - |
| (Ver)koop | - | 3 | 1 | 4 | 12 | 8 | 11 | 13 | 8 | 7 |
| Reorganisaties | 13 | 14 | 17 | 8 | 16 | 9 | 9 | 16 | 18 | 16 |
| Uitbreiding | 15 | 12 | 10 | 13 | 8 | 9 | 12 | 8 | 11 | 9 |
| Onbekend | 17 | 20 | 21 | 31 | 21 | 17 | 20 | 16 | 13 | 16 |
| |
| Aantallen (absoluut) | 179 | 162 | 159 | 100 | 183 | 184 | 167 | 207 | 168 | 180 |
| Gemiddelde leeftijd | 47 | 48 | 49 | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 | 50 |
| |
| ERUIT % |
| Reden | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 |
| Leeftijd | 27 | 24 | 20 | 24 | 23 | 17 | 14 | 14 | 15 | 16 |
| Andere baan | - | 14 | 4 | 10 | 13 | 7 | 4 | 8 | 8 | 11 |
| Fusie | - | - | - | - | 11 | 1 | 6 | 1 | 1 | - |
| (Ver)koop | - | 2 | 4 | 3 | 11 | 7 | 4 | 7 | 12 | 4 |
| Reorganisatie | 18 | 18 | 18 | 15 | 15 | 9 | 17 | 22 | 15 | 32 |
| Onenigheid | 5 | 12 | 17 | 9 | 8 | 17 | 23 | 10 | 3 | 8 |
| Persoonlijk | 10 | 15 | 12 | 15 | 9 | 20 | 20 | 22 | 30 | 15 |
| Vut | 5 | 4 | 4 | 5 | 2 | 4 | 4 | 7 | 4 | 4 |
| Gezondheid | 1 | 1 | 1 | 2 | 3 | 3 | 1 | 2 | 1 | 3 |
| Overlijden | 1 | 2 | 2 | 1 | - | 2 | - | 1 | 1 | - |
| Onbekend | 19 | 18 | 12 | 15 | 11 | 13 | 7 | 6 | 10 | 72 |
| Aantallen (absoluut) | 123 | 138 | 118 | 118 | 111 | 138 | 141 | 156 | 135 | 131 |
| Gemiddelde leeftijd | 55 | 55 | 54 | 55 | 55 | 54 | 54 | 53 | 53 | 55 |