TOPMANAGEMENT

Ouderen keren terug aan de top
2003/03/11 in de Volkskrant p.17 door Wilco Dekker en Jos van Hezewijk

De oudjes keren terug aan de top van het bedrijfsleven. Vacante plekken op het pluche worden steeds vaker bezet door ervaren topmanagers, die bedrijven door de barre tijden moeten loodsen. De leeftijd van een aantredende topman steeg tot 52 jaar.

Dat blijkt uit het jaarlijkse overzicht van mutaties in de raden van bestuur van de vijfhonderd grootste Nederlandse bedrijven, door de Volkskrant en het onderzoeksbureau Elite Network Research. Het wegsturen, anderhalve week geleden, van de top van de noodlijdende automatiseerder Getronics en het met een boekhoudschandaal kampende supermarktconcern Ahold past in een trend die al in de tweede helft van de jaren negentig werd ingezet.

Opgestapte bestuursvoorzitters 2002
2 januari	Hans Huisinga (51)	Nederlandse Spoorwegen
24 januari	George Hersbach (49)	Pharming
28 januari	Ton Spoor (53)	Vopak
29 januari	Henri Koershuis (44)	Connexxion
30 januari	Henri de Boon (55)	Cebeco
27 februari	Henk Buitenhuis (35)	Prolion
7 maart	Hans van der Wielen (58)	Numico
12 maart	Herman Scheffer (54)	Imtech
11 april	Paul Kuiken (43)	Landis
23 april	Marc Gedopt (46)	NIB Capital
29 april	Dick Westerveld (49)	Hewlett-Packard Nederland
17 mei	Steven Lak (47)	ETC
14 augustus	Aad Veenman (55)	Stork
26 augustus	Marco Verver (36)	Magnus
28 augustus	Paul Smits (56)	KPN
2 september	Hans Smits (52)	Rabobank
27 september	Joop Krant (54)	Dexia Bank
8 oktober	Cor Stutterheim (56)	CMG
13 december	Nol Hoevenaars (52)	Eureko

In 2002 moesten weer honderd topmanagers - bestuursvoorzitters en leden van de raad van bestuur - voortijdig hun biezen pakken, tegen 125 een jaar eerder. Eenderde van de vorig jaar verdwenen bestuurders hield het zelf voor gezien. Tweederde werd het slachtoffer van onenigheid, reorganisaties of overnames, of vertrok om persoonlijke redenen'. Laatstgenoemde omschrijving is een veelgebruikt eufemisme voor interne ruzies. Zo sneuvelde Hans Smits door een slepende machtsstrijd bij de Rabobank en moest Hans van der Wielen weg bij vitaminenpillenmaker Numico na mislukte aankopen in de VS - alhoewel het volgens hemzelf om een ruzie over zijn salaris ging. Door de malaise grijpen bedrijven eerder terug op ervaring. 'Bedrijven zoeken mensen die zich al bewezen hebben. Bestuurders die in moeilijke omstandigheden het hoofd koel weten te houden', stelt Ron Jansen, managing partner van adviesbureau KPMG Ebbinge. Zo nam bij Eureko - het moederbedrijf van bank/verzekeraar Achmea - de 62-jarige voormalige baas Gijs Swalef het roer weer over van zijn tien jaar jongere, aan de kant geschoven voorganger Nol Hoevenaars. Bij het busbedrijf Connexxion moest de 44-jarige Henri Koerhuis plaats maken voor de 61-jarige Klaas Westdijk. Met het vertrek van Cees van der Hoeven bij Ahold worden de charismatische' topmannen uit de jaren negentig steeds schaarser. Eerder hielden celebrity-CEO's als Wim Dik (KPN), Kees Storms (Aegon) en Cor Boonstra (Philips) het al voor gezien. De behoefte aan zulke topmannen met een uitgesproken profiel, een grote mond en een expansieve strategie is ook een stuk minder geworden, constateert Jansen.
TIJDPERK VAN 'CHARISMATISCHE'LEIDER IS VOORBIJ Door de aanhoudende stroom boekhoudschandalen en langdurig haperende economie is de 'grijze muis' in opmars. Jansen: 'Een bestuursvoorzitter moet er nu gewoon voor zorgen dat de tent op orde blijft, en dat er nog een beetje winst gemaakt wordt.' De leeftijd van een aantredende topman steeg vorig jaar naar gemiddeld 52 jaar. De gemiddelde leeftijd van een vertrekkende topman daalde vorig jaar daarentegen verder, tot 54 jaar. Eind jaren tachtig trad een bestuursvoorzitter gemiddeld op z'n vijftigste aan, om vervolgens zo'n negen jaar de voorzittershamer te hanteren. Het oprukken van de Angelsaksische manier van zakendoen - overnames, topsalarissen, meer zeggenschap voor aandeelhouders, fixatie op beurskoersen, meer openheid en verantwoording afleggen - eiste echter zijn tol. De houdbaarheidsdatum' van een topman is in de jaren negentig teruggelopen tot drie á vier jaar nu. Volgens de KPMG'er is de lichte terugloop in 2002 van het aantal vertrokken topmanagers deels te verklaren door het stilvallen van de fusie- en overnamegolf: minder bestuurders sneuvelen daardoor in het gevecht om dezelfde plek. Ook de economische malaise speelt een rol. Kreeg een topmanager eerder de rekening gepresenteerd voor een verkeerde strategie of fout, nu gaat het met íedereen slecht. 'De oorzaak wodt nu vaak gezocht in de stagnerende economie.' Maar volgens Jansen is het de vraag of het in 2003 zo rustig blijft. Het aantal fusies en overnames, een van de belangrijke oorzaken van opstappende bestuurders, blijft naar verwachting op een laag niveau. Wel denkt de KPMG'er dat bij bedrijven waar het onveranderd slecht blijft gaan, dit jaar alsnog aan de stoelpoten van de raad van bestuur gezaagd gaat worden. Dat zou kunnen leiden tot een nieuwe stijging van het aantal voortijdig vertrekkende bestuurders.

Overzicht Mutaties Dagelijks Bestuurders 1989, 1994-2002
Erin %											Eruit %
Reden	1989	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	Reden	1989	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002
											Leeftijd	--	27	24	20	24	23	17	14	14	15
I.p.v.	--	51	45	45	31	33	48	38	46	49
_______	__	__	__	__	__	__	__	__	__	__	______	__	__	__	__	__	__	__	__	__	__
Baan	--	5	3	3	6	0	4	5	1	0	Baan	--	14	4	10	13	7	7	4	8	8
Fusie	--	4	3	3	7	10	5	5	0	1	Fusie	--	--	--	--	--	11	1	6	1	1
(Ver)koop	--	0	3	1	4	12	8	11	13	8	(Ver)koop	--	0	2	4	3	11	7	4	7	12
Reorganisatie	--	13	14	17	8	16	9	9	16	18	Reorganisatie	--	18	18	18	15	15	9	17	22	15
											Onenigheid	--	5	12	17	9	8	17	23	10	3
											Persoonlijk	--	10	15	12	15	9	20	20	22	30

Uitbreiding	--	15	12	10	13	8	9	12	8	11
											Vut	--	5	4	4	5	2	4	4	7	4
											Gezondheid	--	1	1	1	2	3	3	1	2	1
											Gestorven	--	1	2	2	1	0	2	0	1	1
Onbekend	--	17	20	21	31	21	17	20	16	13	Onbekend	--	19	18	12	15	11	13	7	6	10
________	__	__	__	__	__	__	__	__	__	__	_______	_	__	__	__	__	__	__	__	__	__
Niet-i.p.v.	--	37	35	34	38	46	35	42	38	38	Vroegtijdig	--	54	58	68	63	66	70	79	80	74
Aantallen	--	179	162	159	100	183	184	167	207	160	Aantallen	--	123	138	118	118	111	138	141	156	135
Gemiddelde leeftijd	50	47	48	49	50	50	50	50	50	50	Gemiddelde leeftijd	59	55	55	54	55	55	54	54	53	53

Elite Research 9 januari 2003