TOPMANAGEMENT

Aandeel vrouwen in topfuncties bedrijfsleven 2002
Onderzoek t.b.v. de Emancipatiemonitor 2002 SCP

TABEL 1 Aandeel van vrouwen in Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen in de grootste bedrijven in 1992, 1999 en 2001
TABEL 2 Aandeel vrouwen in Raden van Bestuur en Commissarissen in de grootste Nederlandse en buitenlandse bedrijven in 1999 en 2001
TABEL 3 Aandeel vrouwen in Raden van Bestuur en van Commissarissen in de grootste 500 bedrijven in 1999 en 2001 per bedrijfstak

Tabel 1 Aandeel van vrouwen in Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen in de grootste bedrijven in 1992, 1999 en 2001
Grootste bedrijven		Raden van bestuur			Raden van Commissarissen			Totaal aandeel van vrouwen
Bedrijven	Aantal	Mannen	Vrouwen		Mannen	Vrouwen
Top 25
1992	23	145	0	0,0%	200	9	4,3%	2,5%
1999	25	134	0	0,0%	171	15	8,1%	4,7%
2001	25	117	0	0,0%	152	13	7,9%	4,6%
Top 100
1992	81	423	0	0,0%	616	20	3,1%	1,9%
1999	97	416	1	0,2%	486	35	6,7%	3,8%
2001	97	367	7	1,9%	479	38	7,4%	5,1%
Top 500
1999	457	1370	13	0,9%	1595	73	4,4%	2,8%
2001	486	1423	26	1,8%	1736	102	5,5%	3,9%
Top 5000
1992	6135							2,2%
1999	5238		177	(2,5%)		223	(3,1%)	(2,8%)
2001	5107		218	(3,1%)		240	(3,4%)	(3,1%)

N.B.
Grootste bedrijven: gemeten naar Eigen Vermogen. Verschillen per jaar. In 2001 239 nieuwe bedrijven.
Aantal: Aantal bedrijven waarvan gegevens bekend.
Raden van Bestuur: Raden van Bestuur, Directies, Hoofddirecties en Algemeen Directeur, enz.
Raden van Commissarissen: Raden van Commissarissen, Adviseurs van Raad van Bestuur, Bestuur, Raad van Beheer, enz.
Percentages: Indien tussen haakjes, dan is er sprake van schatting of (+ en -) zijn de aantallen gering.
Bron: Elite Research (op basis van Financieel-economisch lexicon) en SCP

Trend: De groei neemt toe met enkele procenten; vooral bij bedrijven, die nieuw zijn in top 500

Raden van bestuur
Nog steeds geldt des te kleiner de bedrijven des te meer vrouwen in de raad van bestuur met uitzondering van top 100: Top 25: 0,0%, Top 100: 1,9%, Top 500: 1,8%, Top 5000: 3,1% (Op basis van schatting van percentage van 1999 en het exacte aantal vrouwen in 1999 en 2001. Steekproef gaf aan gemiddeld 1,38 bestuurders per bedrijf. Hierdoor zijn de percentages onderling vergelijkbaar.) Verklaring is onder andere dat bij kleinere bedrijven steeds meer familiebedrijven (50 tot 70%) voorkomen en de vrouwelijke familieleden veel beter in het bedrijfsnetwerk zitten en daardoor eerder opgenomen worden in de leiding. De verschillen worden kleiner omdat percentage vrouwen in top 100 harder (600%) groeit dan top 500 (100%) en top 5000 (24%).
Raden van commissarissen
Nog steeds geldt des te kleiner de bedrijven des te minder vrouwen in de raad van commissarissen. Top 25: 7,9%, Top 100: 7,4%, Top 500: 5,5%, Top 5000: 3,4% (Op basis van schatting van percentage van 1999 en het exacte aantal vrouwen in 1999 en 2001. Steekproef gaf aan gemiddeld 1,39 commissarissen per bedrijf.. Hierdoor zijn de percentages onderling vergelijkbaar.)Ook hier worden verschillen kleiner In top 25 aantal vrouwelijke commissarissen zelfs afgenomen.
Raden van commissarissen komen bij kleinere bedrijven veel minder voor of zijn aanzienlijk kleiner, waarbij de maatschappelijke en daardoor de commerciële druk om een vrouw op te nemen gering is en de opname van een vrouw zou ook al meteen veel invloed voor die vrouw betekenen. Het zijn bovendien nagenoeg allemaal BV's, waarbij de invloed van commissarissen veel geringer is, waardoor het vrouwelijke familienetwerk mogelijk ook minder geïnteresseerd is.
Verschuivingen
Des te kleiner de bedrijven des te minder toename in vrouwen in de raden van bestuur en van commissarissen. Bij de top 25 is het aantal vrouwen in de top sinds 1992 bijna verdubbeld, maar sinds 1999 afgenomen. Bij de top 100 is het aantal zelfs meer dan verdubbeld. Bij de top 5000 is er weinig vooruitgang bij vrouwen in topfuncties. De algemene trend is dat de opmars van de vrouwen in de top van het Nederlandse bedrijfsleven iets harder is gaan groeien. In de top 5000 van 4% naar 6% de afgelopen 2 jaar.
Hierbij dient aangetekend worden dat het totale percentage sterk wordt beïnvloed door het relatief hoge aantal commissarissen in de top 100. Maar ondanks die vertekening zou de top 5000 toch achterblijven in totaal aantal vrouwen in topfuncties. Ook voor de raden van bestuur geldt evenals voor de raden van commissarissen dat ze kleiner zijn, waarbij de maatschappelijke en daardoor de commerciële druk om een vrouw op te nemen gering is en de opname van een vrouw zou ook al meteen veel invloed voor die vrouw betekenen.
In de top 500 zijn 239 (5 in top 25 en 30 in top 100) nieuwe bedrijven gekomen, communicatie en vooral (118) financiele bedrijven (banken, verzekeraars en beleggingsfondsen), welke 10 van de 13 nieuwe vrouwelijke bestuurders voor hun rekening nemen. Bij deze nieuwe bedrijven is de groei overigens ook 100% sinds 1999. Bij de oude bedrijven (247) was de groei sinds 1999 38% (op 8 vrouwelijke bestuurders 3 erbij). De nieuwe bedrijven hebben de hogere toename veroorzaakt.
In de top 500 zorgde de nieuwe bedrijven voor 14 van de 29 vrouwelijke commissarissen. Bij deze nieuwe bedrijven is de groei overigens ook 20% sinds 1999. Bij de oude bedrijven was de groei sinds 1999 28% (op 54 vrouwelijke commissarissen15 erbij). De nieuwe bedrijven in de top 500 hebben de groei eerder naar beneden bijgesteld in de raden van commissarissen.

Tabel 2 Aandeel vrouwen in Raden van Bestuur en Commissarissen in de grootste Nederlandse en buitenlandse bedrijven in 1999 en 2001
Nederlandse bedrijven		Raden van bestuur				Raden van Commissarissen
Bedrijven	Aantal	Mannen	Vrouwen			Mannen	Vrouwen
Top 25
1999	20	111	0	0,0%		143	12	7,7%
2001	17	83	0	0,0%		122	11	8,3%	(+8%)
Top 100
1999	63	283	0	0,0%		369	29	7,3%
2001	50	189	3	1,6%		331	27	7,5%	+3%
Top 500
1999	286	843	5	0,6%		1178	58	4,7%
2001	315	869	14	1,6%	(+167%)	1273	80	5,9%	+26%
Buitenlandse bedrijven		Raden van bestuur				Raden van Commissarissen
Bedrijven	Aantal	Mannen	Vrouwen			Mannen	Vrouwen
Top 25
1999	5	23	0	0,0%		28	3	9,7%
2001	8	34	0	0,0%		30	2	6,3%
Top 100
1999	34	133	1	0,7%		117	6	4,9%
2001	47	178	4	2,2%		148	11	6,9%	(+41%)
Top 500
1999	171	527	8	1,5%		417	15	3,5%
2001	171	554	12	2,1%	(+40%)	463	22	4,5%	+29%

N.B.
Buitenlandse bedrijven zijn in Nederland gevestigde bedrijven, waarvan controlerend belang buitenlands.

Trend: Het verschil neemt af tussen buitenlandse en Nederlandse bedrijven

Algemeen
Het aandeel buitenlandse bedrijven is afgenomen van 37% naar 35%. Bij de 239 nieuwe bedrijven in 2001 zijn er 32% als buitenlands aan te merken. Hierdoor hebben de nieuwe bedrijven nauwelijks invloed op de vergelijkingen in deze tabel.
Het verschil tussen percentage vrouwen in top van Nederlandse en buitenlandse bedrijven zit niet in dochterbedrijven Dochterbedrijven hebben niet significant meer of minder vrouwen in de top en de buitenlandse bedrijven zijn relatief niet vaker dochterbedrijven.
Raden van bestuur
Vooral in Raden van Bestuur e.d. zitten bij buitenlandse bedrijven meer vrouwen.
De meerderheid van de buitenlandse bedrijven hebben een Angelsaksisch grootaandeelhouder. Bij deze bedrijven zitten ook meer vrouwen in de raden van bestuur. Vandaar waarschijnlijk dat hetzelfde het geval is bij hun participaties.
Raden van commissarissen
Bij de Raden van Commissarissen is het grotere aandeel vrouwen alleen het geval bij de top 25. Hierbij dient aangetekend dat het om maar 5 bedrijven gaat. Bij de top 100 en top 500 zitten er juist minder vrouwen. Overigens hebben de buitenlandse bedrijven veel minder commissarissen.
De verklaring is erin gelegen dat waarschijnlijk de buitenlandse bedrijven minder maatschappelijke invloed ondergaan. Zij zijn bijvoorbeeld ook veel minder bekend. Ook lijken hier kleinere raden van commissarissen in het nadeel van vrouwen.
Verschuivingen
De toename van vrouwelijke bestuurders bij de Nederlandse bedrijven is hoger dan bij buitenlandse bedrijven, waardoor het verschil afneemt. Nederland wordt Angelsaksischer.
Bij de raden van commissarissen is weinig veranderd in de participatie van vrouwen.

Tabel 3 Aandeel vrouwen in Raden van Bestuur en van Commissarissen in de grootste 500 bedrijven in 1999, 2001 per bedrijfstak
Grootste bedrijven	Raden van bestuur				Raden van Commissarissen
	Aantal	Mannen	Vrouwen		Aantal	Mannen	Vrouwen
A Landbouw, jacht en bosbouw
1999	0	-	-	--,-%		--	-	--,-%
2001	3	6	0	0,0%		11	0	0,0%
B Visserij
1999	0	--	-	--,-%		--	--	--,-%
2001	0	--	-	--.-%		--	--	--,-%
C Winning van delfstoffen
1999	11	48	0	0,0%		16	1	5,9%
2001	29 +	94	1	1,1%		51	2	3,8%
D Industrie
1999	157	477	6	1,2%		537	20	3,6%
2001	154	501	9	1,8% +		465	24	4,9% +
E Productie en distributie elektriciteit, aardgas en wateraardgas en water
1999	17	29	0	0,0%		124	15	10,8%
2001	15	27	0	0,0%		97	11	10,2%
F Bouwnijverheid
1999	22	61	0	0,0%		80	2	2,4%
2001	9 --	29	0	0,0%		36	3	7,7%
G Reparatie van consumentenartikelen en handel
1999	139	376	3	0,8%		391	12	3,0%
2001	63 --	176	2	1,1%		175	10	5,4%
H Horeca
1999	2	5	0	0,0%		5	0	0,0%
2001	6	15	1	6,3%		23	1	4,2%
I Vervoer, opslag en communicatie
1999	23	79	1	1,3%		102	2	1,9%
2001	30+	100	3	2,9%		115	10	8,0% +
J Financiële instellingen
1999	52	213	1	0,5%		247	16	6,1%
2001	145 ++	377	7	1,8% +		645	33	4,9% --
K Verhuur van en handel in onroerend goed, verhuur van roerende zaken en zakelijke dienstverlening
1999	21	57	2	3,4%		79	1	1,3%
2001	21	61	2	3,2%		72	4	5,3%
L Openbaar bestuur, overheidsdiensten en verplichte sociale verzekeringen
1999	3	8	0	0,0%		3	0	0,0%
2001	0	-	-	--.-%		-	-	--.-%
M Onderwijs
1999	0	--	-	--,-%		--	--	--,-%
2001	0	--	-	--.-%		--	--	--,-%
N Gezondheids- en welzijnszorg
1999	0	--	-	--,-%		-	-	--,-%
2001	1	3	0	0,0%		4	0	0,0%
O Milieudienstverlening, cultuur, recreatie en overige dienstverlening
1999	4	13	0	0,0%		7	3	30,0%
2001	10 +	31	1	3,1%		39	4	9,3%
P Particuliere huishoudens met personeel in loondienst
1999	0	--	-	--,-%		--	--	--,-%
2001	0	--	-	--,-%		--	--	--,-%
Q Extra-territoriale lichamen en organisaties
1999	0	--	-	--,-%		--	--	--,-%
2001	0	--	-	--,-%		--	--	--,-%

N.B. Bedrijfstak: Volgens SBI / BIK-indeling op 2 cijfers.
'+' en '-' geven relevante toe- en afname van aantal bedrijven.
'+' en '-' geven relevante toe- en afname van aandeel vrouwen.

Trend: Relevante toename vooral bij Vervoer, opslag en communicatie en ook bij Industrie; afname vooral bij Financiële Instellingen. Productie en distributie elektriciteit, aardgas en water blijft relevant de hoogst scorende

Aantal bedrijven
De toename van Winning van delfstoffen, Vervoer, opslag en communicatie en vooral Financiële Instellingen laat zien welke bedrijven de overlevers zijn in de stagnatie van de economie. Vooral de toename van de Financiële Instellingen kan weinig invloed hebben gehad op de gemiddelden, omdat deze bedrijfstak al redelijk gemiddeld scoorde. '+' en '-' geven relevante toe- en afname van aantal bedrijven.
Raden van bestuur
Bij de raden van bestuur kan alleen bij Industrie en Financials geconcludeerd worden dat relatief goed gescoord wordt op percentage vrouwen (1,8%). Er is zelfs sprake van een substantiele toename. In alle andere bedrijfstakken is sprake van te weinig aantallen vrouwen om een conclusie te kunnen trekken. De percentages zijn niet relevant door te lage aantallen.
Met veel voorbehoud kan geconcludeerd worden dat niet de meest progressieve bedrijfstakken er in positieve zin uitspringen. De hogere score van Industrie kan mogelijk op het conto van de familiebedrijven geschreven worden zoals in tabel 1. '+' en '-' geven relevante toe- en afname van aandeel vrouwen.
Raden van commissarissen

	Rang	% vrouwen	Aantal vrouwen	Relevantie
(2)	1	Productie en distributie elektriciteit, aardgas en water	10,2%	11 hoog	relevant
(1)	2	Cultuur, sport recreatie	9,3%	4 laag	niet relevant
(8)	3	Vervoer, opslag en communicatie	8,0% +	10 hoog	relevant
(7)	4	Bouwnijverheid	7,7%	3 laag	weinig relevant
(6)	5	Reparatie van consumentenartikelen en handel	5,4%	10 hoog	relevant
(9)	6	Verhuur ..... zakelijke dienstverlening	5,3%	4 laag	weinig relevant
(4)	7	Financiële Instellingen	4,9% --	33 hoog	relevant
(5)	8	Industrie	4,9% +	24 zeer hoog	zeer relevant
(10)	9	Horeca	4,2%	1 laag	niet relevant
(3)	10	Winning van delfstoffen	3,8%	2 laag	niet relevant

Productie en distributie elektriciteit, aardgas en water, Vervoer, opslag en communicatie, Reparatie van consumentenartikelen en handel, Financiële Instellingen en Industrie komen respectievelijk als beste uit de bus. Laag scorenden op percentage vrouwen kunnen niet aangewezen worden bij gebrek aan relevante aantallen. '+' en '-' geven relevante toe- en afname van aandeel vrouwen.
Met enig voorbehoud kan vooral bij de raden van commissarissen geconcludeerd worden dat niet de meest progressieve bedrijfstakken er in positieve zin uitspringen. Maar communicatie is in weerwil van de communicatie-revolutie in opmars. De hogere scores van bedrijfstak Productie en distributie elektriciteit, aardgas en water kan mogelijk geschreven worden op het conto van respectievelijk de top 100-bedrijven en de top 25-bedrijven zoals in tabel 1.
Verschuivingen
In het algemeen kan een relevante toename geconstateerd worden vooral bij Vervoer, opslag en communicatie en ook bij Industrie; afname vooral bij Financiële Instellingen. Productie en distributie elektriciteit, aardgas en water blijft relevant de hoogste. De algemene trend wordt gedomineerd door de raad van commissarissen, omdat de aantallen daar hoger en relevanter zijn. De daling bij de financiele instellingen wordt waarschijnlijk veroorzaakt door het feit dat er veel dochterondernemingen bij zijn gekomen, waar over het algemeen minder vrouwen in de raad van commissarissen zitten.