TOPMANAGEMENT
Nieuwe 'ouwe jongens' zijn in opmars
2002/03/29 in de Volkskrant p.17 door Wilco Dekker, Jos van Hezewijk
Het oude old boys network van commissarissen brokkelt af. Vanwege het (binnenkort) bereiken van de leeftijdsgrens van 72 jaar verdwijnen roemruchte supercommissarissen als Harry Langman en Jaap Peters van het toneel. Hun plek op het toezichthouderspluche wordt ingenomen door nieuwe 'old boys' als Johan Stekelenburg en voormalig Vendex KBB-topman Jan Michiel Hessels, die onlangs het roer overnam bij het noodlijdende supermarktconcern Laurus.
Dat blijkt uit de top-25 van machtigste commissarissen in Nederland die de Volkskrant en onderzoeksbureau Elite Network Research samenstelden. Voormalig Shell-bestuurder Henny de Ruiter (68) blijft, onder meer door voorzittersposities bij Ahold en Wolters Kluwer, de machtigste commissaris van Nederland.
De concurrentie voor De Ruiter, al jaren nummer één, wordt echter groter. Niet alleen Hessels komt eraan, ook de Belgische hoogleraar - en 'machtigste vrouw van Nederland' - Lutgart van den Berghe, Aad Jacobs (ex-ING), Jan Kalff (ex-ABN Amro), Dudley Eustace (ex-Philips) en Wim Dik (ex-KPN) stijgen met stip. De Tilburgse burgemeester en oud-FNV-voorzitter Stekelenburg heeft als 'werknemerscommissaris' de erebanen voor het uitzoeken.
De nieuwe commissarissen zijn bekende old boys; de gemiddelde leeftijd van een toetredende commissaris bleef stabiel op 59 jaar. Voormalige bestuursvoorzitters van bekende beursgenoteerde bedrijven blijven - vanwege kennis, contacten of reputatie - favoriet.
Een kleine greep: oud-Getronics-baas Ton Risseeuw werd commissaris bij KPN, voormalig KPN-topman Wim Dik ging naar zijn oude werkgever Unilever en Schiphol wist oud-ABN Amro-topman Jan Kalff te strikken.
Oud-KLM-topman Pieter Bouw werd niet alleen president-commissaris bij CSM, maar ook bij Crossair, de opvolger van het failliete Swissair. Zo werd hij één van de zeldzame Nederlandse commissarissen bij een buitenlands bedrijf. Andersom is het gewoner, dankzij de overnamedrift van Nederlandse bedrijven. In 2001 kwamen er tien buitenlanders bij.
Met de vrouwen ging het minder goed. Er verdwenen er acht uit de raden van commissarissen, twee méér dan er nieuw bij kwamen. Anderzijds kreeg voormalig PvdA-senator Trude Maas-de Brouwer er met Schiphol een commissariaat bij, net als Schiphol-bestuurder Marike van Lier Lels bij KPN. Van den Berghe werd commissaris bij KLM. Zij was dat al bij ING, SHV en CSM, en komt nu als enige vrouw binnen in de toptien.
Oprukkende commissarissen uit de sociaal-economische hoek als Herman Wijffels, Wim Meijer en Lense Koopmans vielen net buiten de top-25, doordat deze gebaseerd is op posities bij de honderd grootste bedrijven. Het trio beweegt zich vooral op het snijvlak van maatschappij en bedrijfsleven.
Tot de verliezers behoren oud-Philips-bazen Jan Timmer en Cor Boonstra. De eerste stapte na een conflict met minister Netelenbos van Verkeer op als president-commissaris bij NS. Boonstra gaf diverse (aanstaande) commissariaten op vanwege een justitieel onderzoek naar mogelijke handel met voorkennis. Ook ex-KBB-baas Arie Maas verdween uit de top. Hij werd vorig jaar veroordeeld tot een voorwaardelijke boete wegens handel met voorkennis bij uitzendbureau Content, waar hij president-commissaris was.
Maar ondanks stijgende druk en toenemende kritiek zitten Nederlandse commissarissen nog steeds stevig op het pluche. Het percentage onvrijwillig opstappende commissarissen bij de grootste bedrijven groeide vorig jaar niet.