TOPMANAGEMENT

Beun de Baas
2000/12/01 in Elan p.28-33 door Jos van Hezewijk en Marike van Zanten

Welke directeur heeft de meeste bijbaantjes van Nederland? Elite Research sloeg in opdracht van ELAN aan het turven en stelde een top 40 van supernetwerkers samen. De winnaar scoort met maar liefst 21 nevenfuncties. Ook de andere 39 overactieve bestuurders lijken volledig in beslaggenomen te worden door andere zaken dan de eigen onderneming.

Bijklussende kamerleden worden op de vingers getikt, terwijl directeuren kunnen grossieren in nevenfuncties zonder dat er een haan naar kraait. En dan hebben we het niet alleen over de commissariaten die sommige bestuurders als postzegels verzamelen, maar over een baaierd van bestuursfuncties bij verenigingen, stichtingen en clubs. Over het voorzitterschap van de Stichting Draagt Elkanders Lasten, of het lidmaatschap van de raad van toezicht van bisschoppelijk centrum Rolduc. Het zijn twee voorbeelden uit de oneindige lijst nevenfuncties die Nederlandse directeuren bekleden, waarbij de maatschappelijke actieradius zich uitstrekt van kerk via sport naar cultuur.
Afgezien van het verborgen aansprakelijkheidsrisico dat dit soort functies met zich meebrengt, dreigt het gevaar dat hart en hoofd van maatschappelijk overactieve directeuren door andere zaken dan het eigen bedrijf in beslag genomen worden. Voor nevenfuncties als commissariaten begint dit besef langzaam door te dringen. Niet voor niets stelt het rapport van de commissie Corporate Governance een limiet aan het aantal toezichtsfuncties. Te veel commissariaten leiden tot een versplintering van tijd, aandacht en energie. Dat is niet alleen slecht voor de te controleren bedrijven, maar ook voor het eigen bedrijf van nog actieve bestuurders. Om die reden heeft bijvoorbeeld Shell de leden van de raad van bestuur lange tijd verboden om commissariaten elders te bekleden, een beleid waar pas de laatste tijd wat minder streng de hand aan wordt gehouden. En bij verzekeraar Aegon mogen bestuursleden van topman Kees Storm niet meer dan drie toezichtsfuncties bekleden, omdat ze anders meer met andermans dan met de eigen beslommeringen bezig zijn.
Voor zover bekend stellen bedrijven echter geen paal en perk aan de maatschappelijke bijbaantjes die directeuren boven op hun toezichtsfuncties in het bedrijfsleven bekleden. Dat ligt natuurlijk gevoeliger. Terwijl commissariaten meestal goed betaald worden, gaat het bij nevenfuncties buiten het bedrijfsleven vaak om liefdewerk oud papier. Het valt niet mee om een directeur aan te spreken functies die hij onbezoldigd en in zijn eigen tijd bekleedt. Dat wordt zelfs bijna onmogelijk wanneer de desbetreffende directeur zijn uitgebreide cv verdedigt met 'maatschappelijk verantwoord bezig zijn', terwijl de scheidslijn met hobbyisme of andere persoonlijke motieven moeilijk te trekken is.

Top veertig nevenfuncties in Nederland
1	(23)	Voogd, Mr. R.P. (1941) Nauta Dutilh
2	(19)	Coolwijk, Drs. H.C.R. van de (1942) Pres. Dir. DaimlerChrysler Nederland
3	(19)	Boon, Ir. Ing. H. de (1946) Vz Hfddir Cebeco
4	(15)	Verhaegen, Prof. Dr. P.H.A.M. (1950) Dir. British Telecom Ned.
5	(14)	Arenthals-Kramer Freher, Mw A.H. van (1944) Vennoot Vof de Arent
6	(14)	Jong, Drs. J.M. de (1945) Lid RvB ABN AMRO
7	(13)	Brink, Dr. R.G.C. van den (1948) Lid RvB ABN AMRO
8	(13)	Geersing, Drs. Ing. M. (1945) Lid Concernraad Essent
9	(13)	Hompe, Drs. W.G. (1948) Dir. Gelderland Media Groep
10	(13)	Stevens, Mr. W.F.C. (1938) Caron&Stevens/Baker & McKenzie
11	(13)	Glasz, Prof. Dr. J.R. (1935) Trenité Van Doorne
12	(13)	Hoek, Prof. Mr. P.C. van den (1939) Stibbe Simont Monahan Duhot
13	(12)	Groenink, Mr. R.W.J. (1949) Vz RvB ABN AMRO
14	(12)	Swart, Mr. C.J. de (1941) Vz RvB ASR Verzekeringsgroep
15	(11)	Geersing, Mr. B. (1944) Dir. Geersing-Consultancy
16	(11)	Huijzer, S.E. (1936) Dir. Huyzer & Huyzer B.V.
17	(11)	Marken, A. van (1938) Dir. Mustad International Group
18	(11)	Wiersma, Mr. E.D. (1941) De Brauw Blackstone Westbroek
19	(11)	Bemelmans, H.A.J. (1944) Vz RvB Koninklijke IBC
20	(11)	Driest, Drs. C.J. van den (1947) Pres. Dir. ECT
21	(10)	Hangelbroek, Mr. H.J. (1931) Partner LaLance
22	(10)	Boogaard, H.A.D. van den (1939) Plv Vz RvB Stork
23	(10)	Greidanus, Mr. G.A. (1942) Dir. Bolton Group
24	(10)	Veenman, Dr. Ir. A.W. (1947) Vz RvB Stork
25	(9)	Caldenborgh, J.N.A. van (1940) Dir. Caldic
26	(9)	Reneman, Ir. J. (1941) Pres. Dir. Oranjewoud Beheer
27	(9)	Ophof, Prof. Mr. Drs. H.P.J. (1939) Nauta Dutilh
28	(9)	Elverding, Mr. P.A.F.W. (1948) Vz RvB DSM
29	(9)	Boshuisen, Prof. Ir. D.C. (1946) Dir. TNO Industrie
30	(9)	Dooremalen, Ir. J.J.C.M. van (1944) Pres. Dir. IHC Caland
31	(8)	Brouwer, Drs. H.J. (1946) Dir. De Nederlandsche Bank
32	(8)	Heijkamp, J.D. (1949) Fin. Dir. Erdee-Holding
33	(8)	Goorbergh, Dr. W.M. van den (1948) Plv Vz Hoofddir. Rabobank
34	(8)	Jong, Dr. E.P. de (1945) Vz RvB Gak
35	(8)	Kist, Mr. E. (1944) Vz RvB ING
36	(8)	Tóth, Mevrouw S.C. (1944) Pres. Tóco d'Azur
37	(8)	Eisma, Prof. Mr. S.E. (1949) De Brauw Blackstone Westbroek
38	(8)	Beaufort, Jhr. R.J.M. de (1947) Dir. Bank Insinger de Beaufort
39	(7)	Platschorre, Ing. M.I. (1938) Vz RvB TBI Holdings
40	(7)	Maas, Drs. Ing. C. (1947) Lid RvB ING

Supernetwerkers

De optelsom van commissariaten en andere - al dan niet bedrijfsmatige -bestuursfuncties is ruim voldoende om sommige Nederlandse directeuren van de straat, of liever gezegd van hun eigen bureau, te houden, zo blijkt uit het onderzoek van Elite Research Network. Maar liefst 24 bestuurders uit de top 40 supernetwerkers hebben tien of meer nevenfuncties naast hun hoofdfunctie. De onbekende Rudy Voogd, advocaat en notaris bij het Rotterdamse NautaDutilh, spant de kroon met in totaal maar liefst 21 nevenfuncties. Naast commissariaten en bestuursfuncties bij administratiekantoren, vermeldt zijn cv ook maatschappelijke ambten in de zorg- en onderwijssector en het voorzitterschap van de curieuze 'Stichting Bevordering van Volkskracht'.

Nummer 1 Naam: Rudy Voogd Hoofdfunctie: advocaat en notaris bij Nauta Dutilh Aantal nevenfuncties: 21
Rechter-plaatsvervanger Rechtbank te Rotterdam	Druk, druk, druk? 'Dat valt heel erg mee. Niet alle nevenfuncties zijn even intensief. Als er ergens bestuursproblemen zijn, dan worden er hele weekenden en avonden door opgeslokt, maar de meeste functies kosten slechts drie à vier keer per jaar een paar uur. En ik durf het bijna niet te zeggen, maar ik ben tussendoor ook nog gepromoveerd. Bent u wel genoeg op de zaak? 'Dat moet u aan mijn medebestuurders vragen. Maar het feit dat ik naast mijn eigenlijke functie ook nog tijd heb voor een paar zware interne commissies,spreekt al voor zich. Bovendien past het vervullen van nevenfuncties bij het 'Nauta-gevoel': we hebben de traditie dat je iets moet doen voor de gemeenschap. Dus het wordt zelfs van je verwacht.' Klaagt uw vrouw wel eens? 'Mijn vrouw is arts, dus die heeft het zelf heel erg druk. Mijn inmiddels volwassen kinderen zeggen dat ze nooit iets gemerkt hebben van mijn drukke bestaan. Dat vind ik een compliment.' Bijzondere nevenfunctie: Ik ben voorzitter van de Stichting Bevordering van Volkskracht. Dat is een van de vijf grootste particuliere fondsen in Nederland, gesticht door de legendarische Rotterdamse bankier Van de Mandele. Dat is ontzettend leuk. En ik ben voorzitter en regent van Kuyl's Fundatie. Dat is een hofje waar nog steeds twintig tot dertig oude dames resideren. De president van de Hoge Raad is de beschermheer, dus die kom ik zo ook nog eens tegen.'
Raadsheer-plaatsvervanger Gerechtshof 's-Gravenhage
Lid raad van commissarissen Algemeen Nederlands Trustkantoor
Lid raad van commissarissen C.M. van Sillevoldt bv
Lid raad van toezicht Stichting Rederij Oosterschelde
Voorzitter Bestuur Stichting Administratiefonds Rotterdam
Voorzitter Bestuur Stichting Administratiekantoor Bouwmeester
Voorzitter Stichting Administratiekantoor CSM
Voorzitter Stichting Administratiekantoor Numico
Lid Bestuur Stichting Administratiekantoor Delft Instruments
Lid Bestuur Stichting Administratiekantoor RSV
Voorzitter Bestuur Stichting Preferente Aandelen Grolsch
Lid bestuur Stichting Preferente Aandelen Roto Smeets De Boer
Lid Bestuur Generale Bank Custody
Lid Algemeen Bestuur Stichting Nationale Park De Hoge Veluwe
Lid Bestuur Erasmusstichting Heelkundig Kanker Onderzoek
Lid Bestuur Rotterdams Juridisch Genootschap
Bestuurder Van der Mandele Stichting
Bestuurder Stichting Vreedefonds
Lid Algemene Raad Leids Universiteitsfonds
Voorzitter en Regent Kuyl's Fundatie
Voorzitter J.E. Jurriaanse Stichting
Voorzitter Stichting Bevordering van Volkskracht

Maatschapsvoorzitter Henri Ophof vinden we pas op plaats 27 terug met negen functies.
Op de tweede plaats van de lijst staat Huub van de Coolwijk, president-directeur van DaimlerChrysler Nederland. Hij heeft een web om zich heen gesponnen van nevenfuncties in branche- en werkgeversvereniging en in de regio. Zo is Van de Coolwijk Leenheer van de provincie Utrecht. En passant verstevigt hij de Nederlands-Duitse betrekkingen in een tweetal functies en is hij actief voor een aantal maatschappelijke organisaties. Zijn commissariaat bij PSV komt voort uit de sponsorrelatie, maar Van de Coolwijk zal ongetwijfeld persoonlijk plezier beleven aan deze voetbalbijbaan.

Nummer 2 Naam: Huub van de Coolwijk (1942) Hoofdfunctie: president-directeur DaimerChrysler Nederland bv Aantal nevenfuncties: 19
Lid raad van commissarissen Amsterdam RAI bv	Druk, druk, druk? 'Ik ben net terug van een vakantie naar China, dus dat valt wel mee. Ik moet wel woekeren met mijn tijd, een kwestie van een goede planning en daar consequent aan vasthouden.' Bent u wel genoeg op de zaak?' 'Allereerst liggen veel nevenfuncties in het verlengde van mijn hoofdfunctie, dus die beschouw ik als werk. Verder vallen de sociaal-maatschappelijke functies buiten de normale werktijden. Die gaan dus ten koste van mijn eigen vrije tijd. Bovendien vind ik dat je met sterke argumenten moet komen om nee te zeggen wanneer de maatschappij een beroep op je doet.' Klaagt u vrouw wel eens? 'Natuurlijk clasht het wel eens, bijvoorbeeld wanneer je allebei iets anders hebt gepland voor dezelfde avond. Ik probeer mijn vrouw wel zoveel mogelijk te betrekken bij mijn nevenfuncties.' Bijzondere nevenfunctie: 'Een paar jaar geleden ben ik door de toenmalige commissaris der Koningin officieel tot Leenheer van de provincie Utrecht geslagen. Met lint en orde. Het leenheerschap is een project van het Utrechts Bureau voor Toerisme om het cultureel erfgoed te promoten. Ik ben ook Founding Member van Slachtofferhulp en bestuurder bij de Stichting Exodus, die zich bezighoudt met ex-gedetineerden. Zulke functies verrijken je: ze confronteren je met een niet-alledaagse problematiek en met de bezielde wijze waarp mensen een doel proberen te bereiken.'
Lid raad van commissarissen EvoBus Nederland bv
Lid raad van commissarissen MB CharterWay
Lid raad van commissarissen PSV nv
Lid Bestuur Nederlands-Duitse Kamer van Koophandel
Lid Hoofdbestuur Nederlandse Vereniging RAI
Lid Algemeen bestuur Vereniging VNO-NCW
Voorzitter Bestuur Provincie Utrecht Vereniging VNO-NCW
Lid Bestuur Werkgeversvereniging W.V.M. Vereniging VNO-NCW
Lid Bestuur Instituut Nederlandse Kwaliteit
Lid Bestuur Rob de Vilder Stichting
Lid Bestuur Stichting Exodus Nederland Preventiefonds
Lid Adviesraad AIESEC-Utrecht
Lid Adviesraad Stichting Bevordering Duitse School
Lid raad van advies MBA Sales BSN Nederland/Mercuri International
Lid Comité van Aanbeveling RSP Mini-ondernemingen Midden-Nederland
Lid Comité van Aanbeveling Stichting vrienden van St. Stephan
Founding Member Fonds Slachtofferhulp
Leenheer provincie Utrecht

Hekkensluiter van de top drie is Herman de Boon, voorzitter van de hoofddirectie van de Cebeco Groep. Deze onverwacht hoge score voor een doorgaans onzichtbaar bestuurder heeft wellicht alles te maken met het coöperatieve karakter van Cebeco. Vanuit de verenigingsgedachte is een uitgebreid relatienetwerk onontbeerlijk. Boon is zeer actief in allerlei branche- of cöoperatiegerelateerde functies in binnen- en buitenland. In de categorie maatschappelijke bijbaantjes heeft hij er slechts twee.

Nummer 3 Naam : Herman de Boon: voorzitter hoofddirectie Coöoperatie Koninklijke Cebeco Groep U.A. (1946) Aantal nevenfuncties: 19
Voorzitter raad van commissarissen DLV Advies Groep bv	Druk, druk, druk? 'Ja, het is een wonder dat u me nog aan de telefoon krijgt, ha ha. Nee hoor,dat is een grapje. Ik werk zo'n 65 tot 70 uur per week. De helft van mijn tijd ben ik actief in de organisatie, een kwart breng ik in het buitenland door en de rest besteed ik aan mijn nevenfuncties, waartoe ik dan ook interne commissariaten reken. En dan word je ook nog overal uitgenodigd, voor diners met Kok, met Jorritsma… En vergeet de handelsdelegaties naar het buitenland niet. Bent u wel genoeg op de zaak? 'Je hebt maar één lijf, dus je moet een balans zoeken tussen in-en externe functies. Mijn nevenfuncties vormen een dynamisch portfolio, dat ik regelmatig opschoon. Ik doe soms functies over aan mijn collega's, om de handen vrij te hebben voor de interne aansturing. Daar wil je soms meer tijd voor hebben, bijvoorbeeld als het in het bedrijf even wat moeizamer gaat. Of de zaak gaat een tijd op slot: dan accepteer ik pas een nieuwe nevenfunctie wanneer er een andere afvalt. Verder hebben de meeste van mijn nevenfuncties een relatie met het werk.' Klaagt uw vrouw wel eens? 'Mijn vrouw kan er gelukkig goed tegen dat ik vaak weg ben. Ik probeer tenminste één avond per week thuis te zijn. Vakanties moeten wel echt gepland worden.' Bijzondere nevenfunctie: 'Ik ben president-commissaris van de Stichting 's-Heerenloo voor verstandelijk gehandicapten. Het is goed om naast je werk ook eens wat totaal anders te doen.Bovendien leer ik ervan.'
Voorzitter raad van commissarissen Rijk Zwaan bv
Voorzitter raad van commissarissen 's-Heeren Loo Zorggroep (Verstandelijk Gehandicapten)
Lid raad van commissarissen Archer Daniels Midland Co. (USA)
Lid raad van commissarissen Agri Retail bv
Lid raad van commissarissen Delta Dailyfood Holding bv
Lid raad van commissarissen Dumeco bv
Lid raad van commissarissen Bloemenveiling Flora U.A.
Lid raad van commissarissen Nederlands Normalisatie Instituut
Lid raad van commissarissen Plukon Beheer bv
Lid raad van commissarissen Alfred C. Toepfer International bv
Voorzitter Bestuur Intercoop Europe (Brügg, Zwitserland)
Voorzitter Bestuur Stichting Ketennetwerken Clusters en ICT
Vice-voorzitter Bestuur Nederlands Verbond voor de Groothandel
Lid Algemeen Bestuur Vereniging VNO-NCW
Lid Bestuur Nationale Coöperatieve Raad voor Land- en Tuinbouw
Lid raad van advies Luxan bv
Voorzitter RCO Commissie Int. Economische Betrekkingen
Lid Rijkscommissie export-, import-, & investeringsgaranties (DNB)

ABN Amro hofleverancier

Verderop in de lijst komen we de halve raad van bestuur van ABN Amro tegen: in de top tien staan de voor het voorzitterschap gepasseerde Jan Maarten de Jong en Dolf van den Brink, gevolgd door hun nieuwe baas Rijkman Groenink op de dertiende plaats. De heren hebben de baantjes netjes onder elkaar verdeeld, al kun je je afvragen of het bankbestuur nog wel toekomt aan een onderwerp als 'de implementatie van de Europese expansiestrategie'. De Jong doet vooral de commissariaten, Van den Brink zit dik in onderwijs en de werkgevershoek en Groenink neemt de nevenfuncties in branche en het internationale betalingsverkeer voor zijn rekening. Ook de collegabestuurders van ING Groep (Kist, Maas en Rinnooy Kan) vinden we op de lijst terug, maar danwel in de onderste regionen. Deze grootbank stelt blijkbaar andere prioriteiten.
De financials leveren de meeste bijklussers op de lijst. Samen met de advocatuur (Brauw Blackstone, Nauta en Stibbe) en de consultancy zijn zij hofleveranciers. De sectoren handel en industrie scoren relatief laag, terwijl de zakelijke dienstverlening zich definitief in het hart van de economische activiteit heeft gedrongen. Networking is daar onmisbaar, maar of het zoveel bijbaantjes moeten zijn?
Wanneer we kijken naar de favoriete nevenfunctie van de drukste baasjes, dan scoren bijbanen in het bedrijfsleven zelf het hoogst. Dat ligt voor de hand: het gaat daarbij immers om betaalde bestuurs- of toezichtsklussen. De directeur verdient op deze manier een aardig zakcentje bij. Daarnaast bieden bedrijfsmatige nevenfuncties een gelegenheid om elkaar de bal toe te spelen. Het bestuur van VNO-NCW is de belangrijkste ontmoetingsplaats voor de top 40. Maar liefst tien bestuurders komen elkaar geregeld tegen: Huub van de Coolwijk,Herman de Boon (de nummers twee en drie), Dolf van den Brink (ABN Amro), Aad Veenman (Stork), Jan Reneman (Oranjewoud Beheer), Peter Elverding (DSM), Wim van den Goorbergh (Rabobank), Ewald Kist (ING) en Marinus Platschorre (TBI).

Vrijkaartjes

Als het om nevenfuncties buiten het bedrijfsleven gaat, bewegen directeuren zich het liefst in de culturele sfeer. Dit soort bijbanen sluit niet alleen naadloos aan op hun persoonlijke interesses, maar staat ook goed op het cv en levert regelmatig vrijkaartjes voor voorstellingen of een uitnodiging voor een gezellige vernissage op. Ook in de onderwijs- en wetenschapssector is de invloed van directeuren sterk toegenomen. Ze nemen vaker dan vroeger zitting in raden van toezicht van universiteiten, of branchegerichte opleidingsinstituten. Op die manier houden ze een vinger in de pap bij de vorming van de manager van straks. Ook het aantal bijbaantjes bij de overheid neemt toe. Maar levensbeschouwelijke nevenfuncties zijn duidelijk uit. Met het politieke engagement van de gemiddelde directeur is het droevig gesteld. Het mag nog eenwonder heten dat het CDA oud-Vendex KBB-voorzitter Jan Michiel Hessels bereid heeft gevonden om het verkiezingsprogramma van de christendemocraten te schrijven want in kerkelijke sfeer komen we geen directeur meer tegen. De oude zuilen zijn definitief afgebroken.
Opmerkelijk tot slot is dat de top 40 relatief veel onbekende bestuurders telt, zeker in de hogere regionen van de lijst. Een verklaring kan zijn dat deze directeuren veelvuldig in interne, verborgen circuits opereren. Bovendien staat de hoeveelheid bijbaantjes niet gelijk aan de zwaarte ervan. Veel grote namen uit het Nederlands bedrijfsleven ontbreken, hebben een plekje onderaan de lijst of zijn vanwege hun lage score hors concours. Waar zijn bijvoorbeeld de door Management Team tot Neerlands beste ondernemer uitgeroepen Cees van der Hoeven van Ahold, Anthony Burgmans van Unilever en Cor Boonstra van Philips? Antwoord: achter het eigen bureau. Deze zwaargewichten beperken zich tot twee, hooguit drie commissariaten en ontplooien geen andere activiteiten. Zij hebben het te druk met het tevredenstellen van de aandeelhouder en bewaren het bijklussen wellicht tot na het pensioen. In de subtop van het Nederlands bedrijfsleven moet de eigen onderneming haar directeur echter delen met een commissariaatje hier en een verenigingsbestuurtje daar. Want het voorzitterschap, dat is natuurlijk pas echt leuk.

De opmerkelijkste bijbaantjes
Voorzitter en Regent Kuyl's Fundatie: R. Voogd, Nauta Dutilh
Voorzitter Stichting Bevordering van Volkskracht: R. Voogd, Nauta Dutilh
Lid Comité van Aanbeveling Stichting Vrienden van St. Stephan: H. van de Coolwijk, Mercedes-Benz
Leenheer Provincie Utrecht: H. van Coolwijk, Mercedes-Benz
Secretaris/penningmeester Bestuur Beste van Nederland: B. Geersing, Geersing-Consultancy
Lid Bestuur St. F. Ridderd. zinspreuk Moed, Beleid & Trouw: A. van Marken, Mustad International/oud-directeur MeesPierson)
Penningmeester Kon. Nat. Ver. t. Steun a. Miliciens STAMIL: A. van Marken, Mustad International/oud-directeur MeesPierson(idem)
Lid Curatorum Bijzondere Leerstoel Maatschappelijke Tegenst. en Oplossingen, Erasmus Universiteit: H.J. Hangelbroek, Lalance en Berenschot
Penningmeester Stichting Draagt Elkanders Lasten: J.D. Heijkamp, Erdee
Penningmeester Stichting Collectieve Belangenbehartiging: J.D. Heijkamp, Erdee
Penningmeester Stichting Evangelisatie Limburg: J.D. Heijkamp, Erdee

Verantwoording
Het onderzoek naar het aantal nevenfuncties van Nederlandse bestuurders is medio 2000 uitgevoerd op basis van de informatie in het Financieel Economisch Lexicon. Voor de rangschikking van directeuren op de top 40 is gekeken naar het aantal nevenfuncties die niet direct inherent zijn aan de hoofdfunctie. Bij een gelijk aantal nevenfuncties werd de rangorde bepaald aan de hand van het gewicht van de niet-bedrijfsmatige nevenfuncties.
Bron: EBI/Elite Research, Uden